Karkonosze to jeden najciekawszych pod względem krajoznawczym i przyrodniczym górski region Europy Środkowej.
Surowy klimat i urozmaicona rzeźba terenu, w znacznym stopniu ukształtowana procesami erozyjnymi zlodowaceń plejstoceńskich, nadają tym stosunkowo niewysokim górom znamiona gór typu alpejskiego.
Dzięki tak specyficznym warunkom na obszarze Karkonoszy spotkać można charakterystyczne formy skalne, unikatowe ekosystemy leśne, zwierzęta i rośliny wysokogórskie a wśród nich gatunki endemiczne i relikty postglacjalne. Od roku 1959 na północnych stokach Karkonoszy istnieje Karkonoski Park Narodowy
Osobliwością przyrodniczo - klimatyczną Karkonoszy jest występowanie aż 5 pięter roślinnych. Już podczas jednodniowej wycieczki po górskich szlakach można zaobserwować, jak zmienia się roślinność wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza.
Na łąkach regla dolnego i halach przy jego górnej granicy rosną objęte ochroną krokusy, storczyki, konwalie i wiele innych, często bardzo rzadkich roślin: dziewięćsił bezłodygowy, goryczka trojeściowa, pierwiosnek wyniosły czy liczydło górskie.
Piętro subalpejskie to głównie zarośla kosodrzewiny, ale w kotłach polodowcowych można też zobaczyć endemiczne zbiorowiska czeremchy skalnej, jarzębiny górskiej i brzozy omszonej karpackiej. W okolicach źródlisk, nad potokami i jeziorkami rośnie wierzba lapońska.
Bardzo ważnym elementem roślinności i krajobrazu Karkonoszy są torfowiska wysokie i są to jedne z największych kompleksów torfowiskowych w górach Europy Środkowej. Najokazalsze są torfowiska znajdujące się na Równi pod Śnieżką.
Ostatnie piętro - alpejskie wykształcone jest jedynie fragmentarycznie na Śnieżce, na grani Czarnego Grzbietu, w najwyższych partiach Wielkiego Szyszaka oraz w Śnieżnych Kotłach. Charakterystyczną rośliną tego piętra jest sit skucina, która późnym latem nadaje halnym murawom rudy kolor. Inną ciekawą i łatwą do zaobserwowania rośliną jest żółtawy porost - wzorzec geograficzny porastający pokrywy blokowe np. Łabskiego Szczytu.
Wyjątkową szatą roślinną odznaczają się ściany kotłów polodowcowych, w szczególności Żyła Bazaltowa w Małym Śnieżnym Kotle – unikat w skali europejskiej. Jest to najbogatsze florystycznie miejsce w Karkonoszach, występuje tu relikt epoki lodowcowej - skalnica śnieżna i endemit - skalnica bazaltowa.
Świat zwierząt Karkonoszy jest równie bogaty jak świat roślin. Stosunkowo łatwo można spotkać duże ssaki takie jak jeleń czy sarna, a ciekawostką tego regionu jest muflon sprowadzony tu w celach łowieckich na początku XX w. z Korsyki i Sardynii przez hrabiego Schaffgotscha.
Ulubione miejsca muflonów to okolice Hutniczego Grzbietu, Czarnego Kotła Jagniątkowskiego oraz moreny pod Śnieżnymi Kotłami. Przedstawicielem drapieżników jest lis i mniejsze: kuna leśna i domowaoraz łasica.
Góry Karkonoskie to także prawdziwa ptasia ostoja, dlatego w 2007 roku oznaczono je jako Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków i włączono do Sieci Natura 2000. Występują tu gatunki zagrożone w skali światowej, europejskiej i krajowej m. in. bielik, sokół wędrowny, puchacz, podróżniczek, cietrzew.
Spośród innych zwierząt na uwagę zasługuje pstrąg potokowy w czystych górskich strumieniach i żmija zygzakowata - spotykana głównie we wschodniej części Karkonoszy.(*)
(*) - tekst na podstawie materiałów KPN
Więcej na temat flory i fauny Karkonoszy można przeczytać na stronie Karkonoskiego Parku Narodowego : www.kpnmab.pl
Polecamy również wizytę w Karkonoskim Centrum Edukacji Ekologicznej w Szklarskiej Porębie (ul. Okrzei 28), gdzie przygotowano szereg bogatych ekspozycji prezentujących unikatową przyrodę Karkonoszy.
