W
przededniu podpisania umowy o współpracy w dziedzinie kultury
między Szklarska Porębą a Worpswede, przedstawiamy krótką
historię Kolonii Artystów EuroArt.
Ponieważ
kolonie artystyczne stanowią wspólne europejskie dziedzictwo
kulturowe,
w
1996 r. w Brukseli pod auspicjami Parlamentu Europejskiego i Komisji
Europejskiej powołano do życia Europejską Federację Kolonii
Artystycznych. Za jej główny cel uznano odtworzenie sieci kolonii i
wsi artystycznych na terenie Europy. Dla EuroArt'u szczególnie
ważnym stało się wskrzeszenie europejskich kontaktów i
interakcji pomiędzy artystami. Ukazanie, iż kolonie artystyczne są
nadal żywymi, aktywnymi centrami kulturalnymi, skupiającymi się
wokół intelektualnych i artystycznych wartości. Pragnieniem
federacji jest reaktywowanie ruchu kolonijnego na poziomie
europejskim w formach miast i miasteczek artystycznych oraz
stymulowanie wymiany artystycznych idei i umiejętności. Dorobek
kolonii artystycznych XIX stulecia i wczesnych latach XX stanowi
bowiem niezwykle cenny element europejskiej tożsamości kulturowej.
Dla realizacji celów Euro-Art zostały stworzone specjalne
struktury: Advisory Committee for Cultural heritage, Advisory
Committee for Contemporary art and artists, Committee of Mayors´ of
artists cities in Europe, Committee for Exhibitions, Working group
for Quality tourism and art, Working group for artists' exchange,
scholarships and artists' foundations. Do najważniejszych celów
programowych, jakie stawia sobie Euro-Art, należą:
Zachowanie
ważnego wspólnego europejskiego kulturowego dziedzictwa kolonii;
Tworzenie
kulturowej tożsamości europejskich obywateli, zachowanie
i
promowanie artystycznej tradycji kolonii;
Promowanie
współczesnej sztuki i artystów;
Promowanie
wspólnego kulturowego zrozumienia i intensywnej współpracy
pomiędzy członkami Euro-Art, jego artystami i regionami Europy;
Stworzenie
i rozwój sieci artystycznych koloni, wsi i miasteczek w Europie
(http://www.euroartcities.eu).
W 2001
r. dorobek kulturowy dwudziestu siedmiu europejskich kolonii
artystycznych zaprezentowano na wystawie w Germanisches
Nationalmuseum w Norymberdze. Polskę reprezentowały prace artystów
związanych z kolonią artystyczną w Kazimierzu (Odorowski, 2005, s.
28). Dzięki współpracy Euro-Art'u i The Oglethorpe University
Museum of Art (Atlanta) w maju 2005 r. otworzono wystawę
Masterpieces from European Artists Colony, 1830-1930, from Public and
Private European Art Collections. Pokazano na niej kilkadziesiąt
obrazów artystów z kolonii artystycznych sześciu krajów Europy,
działających od połowy XIX do wczesnych lat XX wieku. Dzieła te
nigdy wcześniej nie były wystawiane w USA. Zostały one zgromadzone
z 30 prywatnych i publicznych kolekcji sześciu europejskich państw
Belgii, Danii, Francji, Niemiec, Litwy, Holandii i Szwajcarii.
Zwiedzający w OUMA mogli zobaczyć prace z 19 europejskich kolonii.
Wystawiona dzieła tak znanych artystów, jak Camille Corot, Anne
Ancher, Camille Pisarro, Paul Klee, Paul Sérusier, Marianne
Werefkin, Herman Hesse, Alexej von Jawlensky, Charles-François
Daubigny, Émile Bernard and Otto Modersohn. Wystawie towarzyszył
program kulturalny, wykłady, koncerty. Wystawa była wspierana przez
parlament europejski i konsulaty w Danii, Francji, Niemiec, Holandii,
Szwajcarii oraz rządy europejskie i prywatne instytucje
(http://museum.oglethorpe.edu/EuroArt/EuroArt-content.htm).
Pierwszą
kolonią artystyczną byłego bloku socjalistycznego, która w 2000
r. została włączona w szeregi Międzynarodowej Federacji Koloni
Artystycznych Euro-Art. był, Kazimierz nad Wisłą. W 2005 r. do
Kazimierskiej Konfraterni Sztuki dołączyło utworzone
w
Domu Carla Gerharta Hauptmannów w Szklarskiej Porębie
Stowarzyszenie Izersko-Karkonoska Kolonia Artystyczna Nowy Młyn. Do
Europejskiej Federacji Kolonii Artystycznych w 2005 r. należały
ponadto kolonie z Graz (Austria), Mol Sint-Martens-Latem oraz
Tervuren (Belgia), Skagen (Dania), Önningeby (Finlandia),
Auvers-sur-Oise, Barbizon, Cagnes-sur-Mer, Fontainebleau,
Grez-sur-Loing, Honfleur, Isle Adam, Lagny-sur-Marne,
Moret-sur-Loing, Pontoise, Theoule-sur-Mer, Vence (Francja), Rodos,
Paros (Gracja), Bergen, Domburg, Katwijk, Laren, Oosterbeek
(Holandia), Nida/Nidden (Litwa), Ahrenshoop, Dachau, Dinkelsbühl,
Frauenchiemsee, Gajenhofen, Grötzingen, Hiddensee, Kavelaer,
Kronberg, Murnau, Schwann, Schwalenberg, Willinghausen, Worpswede
(Niemcy), Balestrand (Norwegia), Amden, Ascona, Fondatione Monte
Veritá (Szwajcaria), Arvika (Szwecja), Budapeszt, Gödöllö,
Szentendra, Szolnok (Węgry), Christchurch, Edynburg, St. Ives
(Wielka Brytania), Pietrasanta (Włochy) (Odorowski, 2005, s.8).
Do
szklarskoporębskiej kolonii należą artyści i sympatycy różnych
dziedzin sztuki,
a
także animatorzy kultury. Stowarzyszenie ma się zajmować promocją
twórczości artystów zamieszkujących i tworzących w regionie
izersko-karkonoskim oraz stać się stymulatorem turystyki
kulturalnej jako alternatywy dla turystyki rekreacyjno-sportowej.
Miejsce zamieszkania nie warunkuje przyjęcia do Nowego Młyna, w
jego skład wchodzą także artyści nie mieszkający w Szklarskiej
Porębie. Są wśród nich związani z pobliskimi, oddalonymi
od
siedziby stowarzyszenia od kilkunastu do kilkudziesięciu kilometrów,
miejscowościami, jak Jelenia Góra, Kopaniec, Przesieka, Sosnówka,
Popielówek, Karpacz, Kamienna Góra,
ale
i odleglejszymi: Wrocławiem, Warszawą a nawet Monachium
Choć
kolonie artystyczne w Szklarskiej Porębie i Kazimierzu nad Wisłą
wywodzą się
z
różnych kręgów kulturowych, to jednak łączy je wspólna idea -
fascynacja krajobrazem,
w
przypadku kolonii Schreiberhau było to piękno gór, w przypadku
Kazimierza uroda miasta wielu kultur. Artyści Szklarskiej Poręby
stali się popularyzatorami Karkonoszy i ich mieszkańców, wpisując
się w nurt „Heimatkunst'u" - sztuki stron rodzinnych,
natomiast grupy artystów z Kazimierza miały ambicje stworzenia
sztuki o charakterze narodowym (Odorowski, 2006, s. 3).
Jakub
Stelągowski
Literatura
1)
Nowy Młyn - Kolonia Artystyczna, 2007, [w:] Bożena Danielska
(red.), Artyści
w Szklarskiej Porębie. Historia kolonii artystycznych XIX-XX w. Dom
Carla i Gerharta Hauptmannów. Przewodnik, Jelenia Góra, Muzeum
Karkonoskie w Jeleniej Górze, s. 70-71.
2)
Odorowski Waldemar, 2005, Kolonia artystyczna w Kazimierzu Dolnym
XIX-XXI wiek. Przewodnik po wystawie stałej w KamienicyCelejowskiej,
Kazimierz, Muzeum Nadwiślańskie
w
Kazimierzu Dolnym.
3)
Odorowski Waldemar, 2006, Wstęp do katalogu wystawy Muzeum
Nadwiślańskiego
w
Kazimierzu Dolnym, Stowarzyszenie Artystów Św. Łukasza w
Schreiberhau, Kazimierz Dolny, s.3.
